Yeme Bozukluğu Nedir? Türleri Nelerdir?

Yeme Bozukluğu Nedir?

Yeme bozukluğu genellikle yiyecek ve vücut ağırlığıyla ilgili sağlıklı düzeylerden sapmaları içeren ciddi psikiyatrik sorunlardır. Yeme bozukluğu genellikle duygusal, davranışsal ve fiziksel sorunlara neden olabilir. İki yaygın yeme bozukluğu türü Anoreksiya Nervoza ve Bulimiya Nervoza’dır, ancak “Aşırı Yeme Bozukluğu” gibi diğer bozukluklar da bulunabilir.

Yeme Bozukluğu Türleri Nelerdir?

Anoreksiya Nervoza: Bu durumda, birey vücut ağırlığını kontrol etme arzusuyla aşırı derecede az yemek yeme eğilimindedir. Anoreksik bireyler, gerçek vücut ağırlıklarından çok daha düşük bir ağırlığa ulaşma çabasındadırlar ve vücutlarıyla ilgili aşırı endişe duyarlar.

Bulimiya Nervoza: Bu bozuklukta, bireyler periyodik olarak aşırı miktarda yemek yiyip ardından kilo alımını önlemek için kusma, açlık, aşırı egzersiz veya laksatif kullanma gibi yöntemlere başvururlar.

Aşırı Yeme Bozukluğu (Binge Eating Disorder): Bu bozukluk, kontrolsüz yeme ataklarıyla karakterizedir. Bireyler, belirli bir süre içinde normalden çok daha fazla yiyecek tüketirler, ancak ardından kusma veya aşırı egzersiz gibi zorlama davranışlar sergilemezler.

ARFID (Avoidant/Restrictive Food Intake Disorder): Bu bozukluk, belirli yiyecekleri veya besin gruplarını reddetme, belirgin besin kısıtlamaları ve/veya yemek yemede genel bir direnç ile karakterizedir. Bu durum genellikle besinle ilgili duyarlılıklar veya korkularla ilişkilidir.

Pica: Pica, normalde besin olmayan maddeleri yeme eğilimini içeren bir bozukluktur. Bu maddeler genellikle toprak, kağıt, saç, kumaş, tel veya diğer nesneler olabilir.

Ruminasyon Bozukluğu (Rumination Disorder): Bu bozukluk, yiyecekleri tekrar çiğneme, yutma ve tekrar kusma gibi belirli yemek sonrası davranışları içerir. Bu davranışlar genellikle otomatik ve kontrol dışıdır.

Yeme Bozukluğu Nasıl Oluşur?

Yeme bozuklukları genellikle bir dizi karmaşık faktörün etkileşimi sonucunda ortaya çıkar. Bu faktörler genellikle biyolojik, psikolojik ve çevresel unsurları içerir. 

Genetik ve Biyolojik Faktörler: Genetik yatkınlık, bir bireyin yeme bozukluklarına karşı daha fazla risk altında olmasına neden olabilir. Ayrıca, hormonal dengesizlikler, genetik faktörler de yeme bozukluklarına katkıda bulunabilir.

Psikolojik Faktörler: Bireyin zihinsel sağlığı, özellikle düşük özsaygı, mükemmeliyetçilik, depresyon, anksiyete bozuklukları gibi durumlar, yeme bozukluklarının ortaya çıkmasına katkıda bulunabilir. Kontrol eksikliği hissi, travmatik olaylar ve stres de yeme bozukluklarına zemin hazırlayabilir.

Sosyal ve Kültürel Faktörler: Toplumdaki güzellik standartları, medyanın etkisi ve kültürel beklentiler gibi dışsal faktörler, bireyin vücut imajı ve yeme alışkanlıkları üzerinde etkili olabilir. Bu faktörler, bireyleri belirli bir vücut tipini veya kilo düzeyini elde etme çabalarına yönlendirebilir.

Aile Dinamikleri ve Çevresel Faktörler: Aile içindeki iletişim tarzı, ebeveynlerin tutumları ve çocukluk dönemindeki olumsuz deneyimler, yeme bozukluklarının gelişiminde etkili olabilir. Ailedeki beslenme alışkanlıkları, çocuğun yeme tutumlarını etkileyebilir.

Diyet ve Zayıflama Kültürü: Toplumda yaygın olarak benimsenen diyet kültürü, sürekli kilo kontrolüne odaklanma ve zayıflama ideali, yeme bozukluklarının ortaya çıkmasında etkili olabilir. Bu kültür, bireylerin sağlıklı ve dengeli bir beslenme yaklaşımından uzaklaşmalarına neden olabilir.

Yeme Bozukluğu Kimde Görülür?

Yeme bozuklukları, genellikle genç kadınları etkilese de erkekleri, çocukları ve herhangi bir yaş grubundan insanları da etkileyebilir. Bu bozukluklar genellikle biyolojik, psikolojik ve çevresel faktörlerin bir kombinasyonundan kaynaklanır.

Erkeklerdeki yeme bozuklukları genellikle vücut algısı, kilo kontrolü veya mükemmeliyetçilikle ilgili endişelerle ilişkilidir. Ancak, kadınlar arasında daha yaygın olan anoreksiya nervoza ve bulimiya nervoza gibi belirli yeme bozukluğu türleri, erkeklerde de görülebilir.

Yeme Bozukluğunda Psikolojik Destek

Yeme bozukluğu birçok olumsuz yaşam olayları, travmatik deneyimler, stres, olumsuz beden algısı ve yetersizlik / değersizlik gibi olumsuz inançlarla oldukça bağlantılı olması sebebiyle terapide oldukça sık çalışılmaktadır. 

Kişinin ihtiyacına ve tercihlerine uygun bir yaklaşım benimsenerek çeşitli terapi ekolleriyle yeterli destek sağlanmaktadır.

Belirli durumlarda yeme bozukluğu yaşayan kişi psikolojik desteğin yanında sağlıklı beslenme alışkanlıkları kazanması amacıyla diyetisyen desteğine de başvurabilmektedir.

Yeme Bozukluğu Olan Kişiye Öneriler

Yeme bozukluğu olan bir kişi, profesyonel yardım aramak ve uygun tedaviyi almak için adımlar atmaya teşvik edilmelidir. 

Profesyonel Yardım Arayın: Yeme bozukluğu olan kişinin bir sağlık uzmanından yardım alması önemlidir. Bir psikolog, psikiyatrist, diyetisyen yeme bozukluğuyla başa çıkma konusunda yardımcı olabilir. Bu profesyoneller, bireye uygun tedavi planını belirleyerek destek sağlarlar.

Aile ve Arkadaş Desteği: Yeme bozukluğuyla başa çıkarken aile ve arkadaş desteği önemlidir. Sevdiklerinin anlayışlı ve destekleyici olması, iyileşme sürecini kolaylaştırabilir.

Düzenli Tıbbi Takip: Yeme bozukluğu sıklıkla fiziksel sağlık sorunlarına neden olabilir. Bu nedenle, düzenli tıbbi takip önemlidir. Bir doktor, kişinin sağlığını izleyebilir, beslenme durumunu değerlendirebilir ve gerekirse diğer uzmanlara yönlendirebilir.

Güvenilir Bilgi Kaynaklarından Faydalanın: Yeme bozukluğu hakkında doğru ve güvenilir bilgilere erişmek önemlidir. Sağlık uzmanları, kitaplar, makaleler ve güvenilir sağlık kuruluşlarının web siteleri, bu konuda bilgi edinmek için kullanılabilir.

Kişisel Gelişim ve Özsaygıyı Güçlendirin: Yeme bozukluğu genellikle düşük özsaygı ve olumsuz benlik algısı ile ilişkilidir. Kişisel gelişim çalışmaları, kişinin kendini daha iyi anlamasına ve kabul etmesine yardımcı olabilir.

Günlük Tutma: Hissettiklerini ve düşüncelerini bir günlükte yazmak, duygusal sağlığı anlamak ve ifade etmek için yardımcı olabilir. Bu aynı zamanda tedavi sürecini izlemek için de kullanışlı olabilir.

Beslenme Eğitimi Alın: Bir diyetisyenden profesyonel destek almak, sağlıklı beslenme alışkanlıkları geliştirmeye yardımcı olabilir. Doğru beslenme, vücudun ihtiyaçlarını karşılamak ve sağlıklı bir yaşam sürdürmek için önemlidir.

Unutmayın ki, yeme bozukluğu birçok farklı faktörün etkileşimi sonucu ortaya çıkan bir durumdur ve tedavisi uzmanlık gerektirir. Profesyonel yardım aramak, bu konuda atılacak en önemli adımlardan biridir.

Yeme Bozukluğunda Çevrenin Etkisi

Yeme bozukluğunda sosyal çevrenin çok fazla önemi vardır. Ailenin baskıcı ve eleştirel tutumu, duygusal ihmal veya istismar, akran baskısı, çevrenin beden imajı ve diyet alışkanlıklarıyla ilgili olumsuz konuşmaları, medya ve toplumsal beden standartları, stres gibi faktörler yeme davranışını olumsuz etkilemektedir.