Obsesif Kompulsif Bozukluk (OKB) Nedir? Neden Olur?

Obsesif Kompulsif Bozukluk (OKB) Nedir?

Obsesif kompulsif bozukluk (OKB), kişinin tekrarlayan ve istenmeyen düşüncelere sahip olduğu (obsesyonlar) ve bu düşünceleri engellemek veya hafifletmek için tekrarlayan davranışlar veya ritüeller gerçekleştirdiği (kompulsiyonlar) bir zihinsel sağlık bozukluğudur.

Obsesif Kompulsif Bozukluk Neden Olur?

Obsesif kompulsif bozukluğun nedenleri tam olarak bilinmemektedir. Araştırmalar sonucu genetik, biyolojik ve çevresel faktörlerin rol oynadığı düşünülmektedir. Obsesif Kompulsif Bozukluğun oluşumunda rol oynayan bazı faktörler şunlar olabilir:

Genetik Faktörler:

• Aile geçmişi, Obsesif Kompulsif Bozukluk riskini artırabilir. Genetik yatkınlık, Obsesif Kompulsif Bozukluk gelişme olasılığını artırabilir, ancak bu sadece bir risk faktörüdür ve Obsesif Kompulsif Bozukluk gelişiminde yeterli değildir.

Biyolojik Faktörler:

• Beyin kimyasal dengesizlikleri, özellikle serotonin düzeylerindeki değişiklikler, Obsesif Kompulsif Bozukluk gelişiminde rol oynayabilir. Serotonin, ruh halini ve anksiyeteyi düzenleyen bir hormondur.

Çevresel Faktörler:

• Çocukluk döneminde yaşanan stresli olaylar, travmalar veya olumsuz yaşam deneyimleri Obsesif Kompulsif Bozukluk riskini artırabilir. Ancak bu faktörler yalnızca Obsesif Kompulsif Bozukluk gelişiminde etken olabilir, herhangi bir kişiyi etkilemeyebilir. 

Öğrenilmiş Davranışlar:

• Kişiler, obsesyonlarına yanıt olarak belirli davranışları veya ritüelleri öğrenmiş olabilirler. Bu davranışlar, başlangıçta obsesyonlardan kaçınma veya anksiyeteyi azaltma amacı taşırken, zamanla Obsesif Kompulsif Bozukluk semptomlarının artmasına neden olabilir.

Obsesif Kompulsif Bozukluk oluşumunda birden fazla faktörün bir araya gelmesi muhtemeldir ve her kişinin deneyimi farklıdır. Obsesif Kompulsif Bozukluk karmaşıklığı nedeniyle nedenler kesin olarak belirlenemeyebilir. Ancak bu bozukluğun tedavi edilebilir olduğu unutulmamalıdır.

Tedavi, semptomları kontrol altına alabilir ve kişinin yaşam kalitesini artırabilir. Obsesif Kompulsif Bozukluk semptomlarına sahip bir kişi, bir uzmana danışarak uygun tedavi seçeneklerini değerlendirmelidir.

Obsesif Kompulsif Bozukluk Nasıl Tedavi Edilir?

Tedavi seçenekleri arasında terapi ve/veya ilaç tedavisi bulunabilir. Bu tedavi yöntemleri obsesyonlarını ve kompulsiyonlarını kontrol etmeye yardımcı olabilir ve hastaların yaşam kalitesini artırabilir. 

Obsesif Kompulsif Bozukluk teşhisi konulduğunda, bir psikiyatrist veya psikoterapistle görüşmek, uygun tedavi seçeneklerini değerlendirmek ve tedavi sürecine başlamak önemlidir.

Tedavi, kişinin semptomlarının şiddeti, süresi ve genel sağlık durumuna bağlı olarak değişebilir. Tedavi edilen kişinin istikrarlı bir şekilde terapiste devam etmesi ve ilaçlarını düzenli olarak kullanması önemlidir. 

Obsesif Kompulsif Bozukluk tedavisi kişinin yaşam kalitesini artırabilir ve semptomları kontrol altına alabilir. Tedavi planı kişiye özgü olarak oluşturulmalıdır. Profesyonel bir sağlık uzmanı tarafından yönlendirilmelidir.

Obsesif Kompulsif Bozukluk Yaygın Türleri ve Örnekleri

Temizlik ve Hijyen Obsesyonları:

• Mikrop korkusu: Kişi sürekli olarak kirli olduğunu düşünür ve bu nedenle sık sık ellerini yıkar veya dezenfekte eder.
• Ev temizliği takıntısı: Evini sürekli temiz tutma zorunluluğu hisseder ve sık sık temizlik ritüelleri uygular.

Kontrol Obsesyonları:

• Kapıları kilitleme takıntısı: Kişi, kapıları veya pencereleri sürekli olarak kontrol eder ve kilitler.
• Elektrik veya ocak kapatma takıntısı: Elektrikli cihazları veya ocakları kapatma gerekliliğini sürekli hisseder.

Sayma ve Sıralama Obsesyonları:

• Sayma takıntısı: Kişi nesneleri veya adımları sürekli olarak sayar.
• Nesneleri sıralama takıntısı: Nesneleri belirli bir düzen veya sıra içinde düzenleme ihtiyacı hisseder.

Zarar Verme Obsesyonları:

• Başkasına zarar verme korkusu: Kişi başkalarına zarar verebileceği endişesini taşır ve bu nedenle tehlikeli bir şey yapmaktan kaçınmak için ritüeller gerçekleştirir.
• Kendine zarar verme korkusu: Kendine zarar verme düşünceleri veya endişeleri nedeniyle belirli davranışları gerçekleştirme ihtiyacı hisseder.

Dini Obsesyonlar:

• İbadet takıntısı: Dinî ritüelleri sürekli tekrar etme ihtiyacı duyar.
• Kutsal nesnelerin veya kitapların kirletilme korkusu: Kutsal nesnelerin kirletilmesinden veya saygısızlık yapılmasından endişe eder.

Cinsellikle İlgili Obsesyonlar:

• Cinsel sapkınlık veya sapma endişeleri: Cinsel düşüncelerin veya eylemlerin toplum normlarına aykırı olduğu endişeleri vardır.
• Cinsel istismar veya cinsel saldırı düşünceleri: Cinsel olarak zarar verme düşünceleri veya korkuları taşır.

Obsesif Kompulsif Bozukluk türleri ve semptomları kişiden kişiye farklılık gösterebilir.

Kişinin yaşadığı obsesyon ve kompulsiyonlar, günlük yaşamını olumsuz etkileyebilir ve kişisel acıya neden olabilir. Tedavi, semptomları kontrol altına almak ve yaşam kalitesini artırmak için önemlidir. 

Bir uzman psikiyatrist veya psikoterapist, kişinin Obsesif Kompulsif Bozukluk semptomlarına uygun bir tedavi planı oluşturmasına yardımcı olabilir.

Obsesif kompulsif bozukluğun başka psikolojik sorunlarla bağlantısı var mıdır?

Obsesif Kompulsif Bozukluk genelde yaygın anksiyete bozukluğu veya diğer anksiyete bozuklukları başta olmak üzere başka psikolojik problemlerle birlikte görülebilmektedir. Obsesyon ve kompulsiyonlar genelde kaygı duygusuyla baş etmek için bilinçdışı şekilde oluşturduğumuz zihinsel çarpıtmalardır. 

Eğer farklı problemlerle birlikte görülüyor ise tedavi buna uygun olarak gerçekleştirilmelidir. Bu konuda uzman değerlendirmesi oldukça önemli olmaktadır.

Obsesif kompulsif bozukluk çocuklarda görülür mü?

Obsesif Kompulsif Bozukluk çocukluk ve ergenlik döneminden itibaren görülebilmektedir. Çocukluktaki belirtileri zaman zaman farklılık göstermekle birlikte genellikle yetişkinlerinkine benzer. 

Çocuk eğer belirli ve rahatsız edici düşünceleri sürekli zihninde yaşıyorsa, belirli bir konuda aşırı endişeli ve korkuluysa bu rahatsız edici zihinsel düşüncelerle baş etmek için farklı davranışlar geliştirmeye başladıysa obsesif kompulsif bozukluktan şüphenilmelidir. Bu konuda aile ve öğretmenlerin gözlemi önem teşkil etmektedir. 

Çocukluk döneminde görülen Obsesif Kompulsif Bozukluk uzman çocuk psikologları ve oyun terapistleri müdahalede bulunabilmektedir. 

Obsesif kompulsif bozukluğun önlenmesi mümkün müdür?

Yetişkinlikte Obsesif Kompulsif Bozukluk önlenmesi tam olarak mümkün olmasa da erken teşhis edilerek ilerlemeden engellenmesi sağlanabilmektedir. Böylece belirtileri ortadan kalkar ve kişinin yaşam kalitesine olumsuz etki etmeden süreç sağlıklı bir şekilde devam edebilmektedir.

Obsesyon ve Kompulsiyonlar Nelerdir?

Obsesif Kompulsif Bozukluk, kişinin yaşamını olumsuz yönde etkileyebilir ve günlük yaşantısını zorlaştırabilir.

Obsesyonlar, kişinin zihinsel olarak rahatsız edici veya kaygı uyandırıcı bulduğu tekrarlayan düşünceler, dürtüler veya imgelerdir. 

Örnek obsesyonlar arasında kirli olma korkusu, kontrolden çıkma korkusu veya zarar görme ya da zarar verme korkusu bulunabilir. Kişi bu düşünceleri kontrol etmekte zorlanır ve bu düşüncelerden kaçınmaya çalışsa da başarılı olamaz.

Kompulsiyonlar ise obsesyonlarına yanıt olarak geliştirilen tekrarlayan davranışlar veya ritüellerdir. Kompulsiyonlar, kişinin anksiyeteyi hafifletme veya obsesyonlarını kontrol altına alma amacı taşır. 

Örnek kompulsiyonlar arasında sık sık elleri yıkama, nesneleri düzenleme veya tekrarlayan sayma sayılabilir.