Manipülasyon Nedir? Nasıl Yapılır? Nasıl Korunabiliriz?

Manipülasyon Nedir?

Manipülasyon; sözlük anlamıyla “hareket verme, harekete geçirme, yönlendirme, etkileme” demektir. Bir kişi ya da grubun, karşısındakini -ona fark ettirmeden- kendi çıkarları doğrultusunda istediği düşüncede ve davranışta yönlendirmeye çalışması şeklinde açıklayabiliriz. Kişi veya gruplar bunu bilinçli ya da bilinçsiz olarak yapıyor olabilir. 

Manipülasyon Nasıl Yapılır?

Manipülasyonun çeşitli yöntemleri vardır. En yaygın kullanılan yöntem genellikle suçluluk hissettirmek üzerinedir. Karşı tarafı hatalı olduğu, iyi olmadığı düşüncesi üzerinden duygusal olarak zorlar. 

Diğer manipülasyon çeşidi olan gaslighting ise; bireyin gerçeklik algısıyla oynanmasıdır. Kişiye yaşadığı şey yaşanmamış, aslında öyle bir olay gerçekleşmemiş, öyle bir söz söylememiş, oraya hiç gitmemiş algısı yaratılarak kişinin kendi zihninden şüphe etmesinin sağlanmasıdır.

Kişiyi sürekli eleştirmek ve yargılamak, böylece zayıflıklarından yararlanmak da bir manipülasyon çeşididir. Özgüvenin zedelenmesinden yararlanılır.

Dengesiz ve gelgitli davranışlar da manipülasyon olabilir. Önce çok yakın ve sıcak davranışlar, iltifatlar, yoğun ilgi ve sonrasında geri çekilme, ilgisizlik. Böylece kişinin o ilgiye bağımlı olmasını sağlayarak sonrasında bu ihtiyacını karşılamak için yoğun istekte bulunulmasını sağlar.

Pasif agresif davranışlar da manipülasyonun bir çeşididir. Açık iletişim kurmadan durduk yere uzak tavırlar, tripler, küsmeler vb. davranışlar da kişileri suçlu hissettirip vicdan yaptırarak asıl olayın üstünün örtülmesine ve bu davranışı sergileyen kişinin ilgi ve alaka görmesine ve sonuç olarak istediğinin gerçekleşmesine hizmet eder. 

Manipülasyon Neden Var?

İnsanoğlunun güç ve kontrol arzusundan doğan bir davranış biçimidir. 

Geçmişten bugüne çeşitli şekillerde (Örnek: Politikada, ekonomide, siyasette, dinde, ailede.) her türlü ilişki biçiminde varlığını sürdürmüştür. Aslında kişilerin bir diğerini ikna etme çabasının evrimleşmiş versiyonudur. Manipülasyon genellikle kişilerin zayıf noktaları üzerinden gerçekleştiğinde oldukça etkili olmaktadır. Bireydeki güvensizlikler ve duygusal açlıklar manipülasyona uğrama ihtimalini artırır.

Manipülasyondan Nasıl Korunabiliriz?

• Öncelikle öz farkındalığa sahip olmamız gerekmekte. Olumlu ve olumsuz özelliklerimizi, zayıf yönlerimizi, duygusal ihtiyaçlarımızı iyi bilirsek kendimizi o noktalarda korumamız daha kolay olur.
• Manipülasyonun ne olduğu ve çeşitleriyle ilgili bilinçlenmek de manipülasyonu gördüğümüzde tanımamızı sağlayacağı için önemli bir koruma sağlar.
• Kendi duygularımızın farkında olmak da manipülasyona uğradığımızda bunu fark etmemizi kolaylaştırır. Eğer sıklıkla suçlu, yetersiz, kafası karışmış, güvensiz hissediyorsanız çevrenizdekilerin size karşı davranışlarını sorgulamakta fayda var.
• Sağlıklı sınırlar çizmek ve hayır diyebilmek, manipülasyondan koruyan önemli bir davranıştır. Hayır demekte zorlanan ve aşırı esnek sınırlara sahip kişiler, diğerlerinden daha kolay kontrol edilme ihtimali taşır.
• Kendi ihtiyaçlarımızı doğru analiz etmek de manipülasyon ihtimalini azaltır.
• Duygusal tepkilerimizi kontrol etmek de oldukça önemlidir. Manipülatif kişiler, duygusal tepkileri tetikleyerek kontrol etmeye çalışabilir. Kendi duygularımızı doğru yönetmek, sakin kalmak manipülasyonu önler.
• Güçlü iletişim becerisine sahip olmak, iletişim becerilerini geliştirmeye çalışmak da koruyucu bir faktördür. Açık, net ve doğrudan iletişim kurmak manipülasyon ihtimalini azaltır. 
• Güçlü bir özgüvene sahip olmak ve kendi sınırlarımızı bilmek, kısaca bilinçli bir şekilde kendimizi korumak manipülasyon riskini azaltabilir.

Tüm bunlara rağmen bazen manipülasyona maruz kaldığımızı fark edebiliriz ve bu durum birçok anlamda bizi yaralamış olabilir. Bu güçsüzlük değildir. Tüm bu süreçlerden sağlıklı bir şekilde çıkmak için psikolojik destek almakta fayda var.