Gaslighting Nedir? Nasıl Anlarız? Nasıl Önleriz?

Gaslighting Nedir?

Gaslighting, bir manipülasyon çeşididir ve bireyin gerçeklik algısına, duygularına karşı güvenini sistemli bir şekilde yok etmeyi hedefler. Kişiyi; olayları yanlış hatırladığına, yanlış anladığına, abarttığına inanmasını sağlamaya yönlendirir. Özellikle yakın ilişkilerde bu manipülasyon taktiği ile karşılaşmaktayız.

Manipülatör kişi, karşısındakinin geçmişte yaşadıklarını çarpıtarak ya da inkar ederek, bazen de bunun için bazı oyunlara başvurarak, kişinin kendi zihni ile ilgili güvenini azaltıp kafa karışıklığı yaratır. Duygusal tepkilerini abartılı bulduğunu söyler, dalga geçer, ciddiye almaz, küçümser. Süreç içinde de yavaş yavaş karşısındaki kişi ona inanmaya başlar. Bu aşamada manipülatör kişinin güç ve kontrol arzusu tatmin olmaya başlar. Karşısındaki ona bağımlı bir hale gelir çünkü kendisine olan güveni yerle bir olmuş zihninden şüphe etmeye başlamıştır.

Gaslighting Etkisi Ne Demek?

Gas light İngilizce kelimesi, dilimizde "gaz lambası" anlamına gelmektedir. 1930’larda yazılan ve sonrasında da filme uyarlanan bir tiyatro oyununun ismidir. Bu oyunda adam, evdeki gaz lambasının ışığını sistemli olarak yavaşça kısar. Karısı da ışığın azaldığını söylediğinde onu hiçbir değişiklik olmadığına ve onun her şeyi yanlış algılamaya başladığına inandırmaya başlar. Bu durum da kadının zihinsel sağlığını önemli ölçüde etkiler. Bu olayın temasından yola çıkarak “gaslighting” kelimesi türetilmiştir.

Gaslightinge Maruz Kaldığımızı Nasıl Anlarız?

Eğer sürekli kendi yaşadıklarımızdan, algımızdan şüphe eder durumdaysak, sürekli yanlış bir şey yapıyor gibi suçlu hissediyorsak, sürekli bir özür dileme ihtiyacındaysak, kendi kendimize sıklıkla "ben mi abartıyorum" ve "gerçekten böyle mi oldu ben mi yanlış anladım" gibi sorular soruyorsak, sürekli belli bir kişiden onay alma ihtiyacındaysak, kendimize olan güveniniz azaldıysa, aileniz ve arkadaşlarınızdan uzaklaşıp izole olmuş durumdaysak ve bunun neden olduğu ile ilgili kafamız karışıksa, gaslightingden şüphelenmek gerekiyor. 

Gaslightingi Nasıl Önleriz?

Gerçekleri yazılı hale getirmek, o an kendimizi video çekmek gibi eylemleri destek olarak kullanarak denenebilir. Bununla birlikte böyle hissettiğimiz durumlarda aile ve arkadaşlarla yani güvendiğiniz kişilerle daha fazla vakit geçirmek ve gerçeklikle ilgili onlarla da konuşup destek istemek de önemli. 

Gasligtinge maruz kaldığınızı fark ettiğinizde bu zihninizde hasara sebep olmuş ve ruh sağlığınızı ciddi ölçüde olumsuz etkilemiş olabilir. Bu durumda dışarıdan bir profesyonel destek almak gerekir. Böylece bu manipülasyonun sebep olduğu yıkıcı etkilerden arınmak zaman içinde mümkün olabilir.