Ergenlik Dönemi Nedir? Ergenlik Dönemi Psikolojisi

Ergenler Neden Yetişkinlerden Farklı?

Farklılıklardan en önemlisi ergen beyninin işleyişidir. Yapısal olarak yetişkinlerden farklıdır. İnsan beynini bir yapboza benzetecek olursak, ergen beyninin henüz tamamlanmamış bir yapboz olduğunu söyleyebiliriz. Beyin, doğumda insan vücudunda yer alan tüm organlar arasında gelişimini en az tamamlamış yapıdır. Beynin tam anlamıyla gelişip olgunlaşması uzun bir süreç. 

Ergenlik döneminde bir insanın beyni tam anlamıyla paradokstur. Ergen beyninde aşırı miktarda gri madde (beynin temel yapı taşlarını oluşturan nöronlar) ve az miktarda beyaz madde (bilgilerin beynin bir kısmından diğerine etkin bir şekilde iletilmesini sağlayan bağlantılar) bulunur. Bu yüzden ergen beyni yepyeni bir Ferrari’ye benzer. Deposu yakıt doludur ve yola çıkmaya hazırdır, ama henüz yola çıkartılıp test edilememiştir. Aracın motoru yüksek devirde çalışmaktadır ama hangi yöne gideceğini tam olarak bilemez.

Yetişkin gibi görünenlerden birer yetişkin gibi davranmalarını bekleriz. Ergenlik çağındaki bir erkek tıraş olabilir ve bir kız hamile kalabilir, fakat ikisi de nörolojik anlamda büyüklerle aynı ligde oynamaya veya yetişkinlerin dünyasında yaşamaya tam anlamıyla hazır beyinlere sahip değildir.

Ergenler Verilen Görevleri Yerine Getirmekte Neden Zorluk Yaşar?

Ergen beyni çok görevlilikte de henüz mükemmel değildir. Aynı anda hem mesajlaşıp hem müzik dinleyip hem sınava hazırlanmaya çalışırlar. Fakat bu gerçekçi bir beklenti değil. Araştırmalar da bunu kanıtlıyor. Yapılan testler sonucunda öğrencilerin hatırlama sırasında birden fazla göreve odaklandıklarında daha düşük performans sergilediği, ezberleme sırasında birden fazla göreve odaklandıklarında daha da düşük performans sergiledikleri görülmüş. En iyi sonucu dikkatleri dağıtılmadığı zaman alıyorlar.

Ergenler Neden Yetişkinlerden Daha Öfkeli?

Bir diğer beyin yapısı amigdala. Bir tür öfke merkezi olduğu söylenebilir. Adrenalin gibi hormonlara duyarlıdır. Ergenler yetişkinlere kıyasla dizginlenmemiş ve olgunlaşmamış amigdalalara sahip olmalarının onların kolayca öfkelenmelerine katkıda bulunduğu düşünülmekte. Bu da ergenlik çağındaki çocukların kendilerince mantıklı olduğunu düşündükleri taleplere hayır diyen ebeveynlerin karşılaşmaya alışkın oldukları histeri krizlerinin nedenini açıklamaktadır.

Ebeveynler Ne Yapmalı?

• Ergen çocuğunuzun beklenmedik duygusal çıkışlarıyla başa çıkmaya çalışırken, onlara tepki vermeden önce 10’a kadar sayın.
• Çocuğunuzun yaşadığı duygusal çöküntüyü çocukça bir öfke nöbeti olarak algılamanızı tavsiye etmeyiz.  Ergenler yetişkin olduklarını düşünür ve onlara ne kadar yetişkin gibi davranırsanız, birer yetişkin gibi davranmaya çalışmaları o kadar artacaktır.
• Ergenler kendi davranışlarını değiştirme kapasitesine ve sorumluluğuna sahiptir. Bunu onlara sıklıkla hatırlatmamıza ihtiyaç duyarlar.
• Ergenler öğrenmekten büyük keyif duyarlar ve beyinleri buna her zaman açıktır. Onlar için nerede ve nasıl öğrendikleri son derece önemlidir. Yanlış yerde yanlış şeyler öğrenmesine engel olmalısınız.
• Bütün mesele, onlar dış görünüşlerinde ufak değişiklikler yapmak istediklerinde mesela saçlarını boyamak gibi, onlara doğru kuaförü göstermeli veya bunu evde yapabilecekleri malzemeleri temin etmelisiniz.
• Çocuklarınız size karşı çıkıp başlarını daha büyük belalara sokmadan, nispeten daha zararsız olan şeyleri denemelerine izin vermelisiniz. Asıl hedefiniz çocuklarınızın içgüdüsel olarak ihtiyaç duydukları deney yapma sürecini uzun vadeli olumsuz etkilere maruz kalmadan atlatmalarını sağlamak.
• Bu dönemde onlarla alay etmekten, onları yargılamaktan, onlara karşı çıkmaktan ve onlara karşı ilgisiz tavırlar sergilemekten çekinmelisiniz. Akıllarından ne geçtiğini anlamaya çalışmalısınız.
• Ergenlik çağında çocuğunuz her zaman tavsiyelerinize uymayabilir. Yine de bu süreçte onun yanında olmazsanız ve nasıl öğrendiklerini anlamaya çalışmazsanız onlara tavsiye de veremezsiniz.
• Karşınızdaki kişi kim olursa olsun, çabucak parladığınızda ya da aklınızın dağınık olduğunu düşündüklerinde güvenilirliğinizi yitirirsiniz.
• Çocuğunuzla sağlıklı bir etkileşim halinde olup onların hayatında yer almaya çalışın.
• Ergenlik çağına girdiklerinde onları kontrol etmek için sahip olduğumuz en iyi araçlar açıklama yapma, tavsiyede bulunma ve örnek olma yeteneklerimizdir.