Ebeveynlik Stilleri Nelerdir?

Ebeveynlik Stilleri Nasıl Ortaya Çıktı?

Çocuklar ebeveynlerinin davranışlarını izler, çoğunlukla taklit ederek öğrenir. Ebeveynlerin çocuklarına karşı yaklaşımları, değer yargıları, disiplin anlayışları, çocuklarıyla konuşurken kullandıkları dil oldukça önemlidir. Bu sebeple ebeveynler çocukların zihinsel, fiziksel ve duygusal gelişiminde çok büyük bir role sahiptir.

Ebeveyn çocuk ilişkisi üzerine çeşitli sınıflandırmalar, genel anlamda şu dört özellik incelenerek oluşturuldu; 

• Ebeveyn Kontrolü
• Ebeveyn Desteği
• Çocuktan Olgunluk Beklentisi
• Ebeveyn Çocuk İletişiminde Açıklık

Bu özelliklere göre otoriter, demokratik ve izin verici olmak üzere üç ebeveynlik stili belirlendi.

Günümüzde Kabul Gören Ebeveynlik Stilleri Nelerdir?

Eleanor Maccoby ve John Martin isimli araştırmacılar Baumrind’den farklı özellikleri incelediler ve günümüzde de daha sık konulan aşağıdaki ebeveynlik stillerini ortaya koydular.

• Otoriter
• İzin verici
• Hoşgörülü
• İhmalkâr

Otoriter Ebeveynlik

Otoriter ebeveynler çocuklarına katı kurallar koyarlar. Disiplin anlayışlı bir yaklaşımları vardır. Sınırları keskindir. Çocuklarının düşüncelerine, hislerine önem vermezler ve çocuklarından da yüksek düzeyde itaat beklentileri bulunur. Kurallara uyulmadığı takdirde cezaya başvurabilirler. Otoriter bir ebeveynle büyüyen çocuklarda düşük özsaygı, sosyal becerilerde eksiklik, kaygı görülebilir. Ülkemizde geleneksel yapı sebebiyle genellikle otoriter ebeveynlik stili görülse de son yıllarda bu stilin etkisinin azaldığını söyleyebiliriz.

İzin Verici Ebeveynlik

Otoriter ebeveynliğin zıttı olan bu ebeveynlik stilinde ebeveynler çocuklarına büyük bir özgürlük alanı tanır ve neredeyse hiç sınır koymazlar. Çocuklarının davranışlarına kabullenici bir biçimde yaklaşıp değiştirmeye veya düzenlemeye çalışmazlar. İzin verici ebeveynlerin çocukları herhangi bir otorite figürüne sahip olmadıklarından okula uyum problemleri yaşayabilirler. Ayrıca sınır koyma ve kendini kontrol konusunda da güçlük çekebilirler.

İhmalkâr Ebeveynlik

Bu tutuma sahip ebeveynler çocuklarına karşı ilgisiz ve duyarsızdır. Çocuklarının duygusal ve fiziksel ihtiyaçlarıyla ilgilenmezler. Bir nevi çocuklarının kendi kendilerine büyümesini beklerler. İhmalkâr ebeveynlerin çocuklarında özdenetim düşüklüğü, özgüven eksikliği, sosyal izolasyon görülebilir.

Demokratik Ebeveynlik

Demokratik ebeveynler çocuklarıyla açık iletişim kurarlar ve onların gelişimlerine gereken önemi gösterirler. Çocuklarına karşı sabırlı ve ilgilidirler. Kurallar koyarlar ve bu kuralların sebeplerini çocuklarıyla da paylaşırlar. Disiplin konusunda da dengeli bir tutumları vardır. Demokratik bir ebeveyne sahip çocukların özgüvenleri, sorumluluk bilinçleri ve sosyal becerileri gelişir. Psikolojik sağlamlıkları ve sorun çözme yetenekleri yüksektir.

Helikopter Ebeveynlik

Ebeveynlik stillerinde son dönemlerde karşımıza yeni bir kavram çıkmaktadır. Helikopter ebeveynlik adı verilen bu kavram çocuğu merkeze alarak tüm hayatını çocuğu üzerine kurgulayan ebeveynleri tanımlamak için kullanılır. Bu ebeveynler çocuklarının hayatının her alanına müdahil olmak isterler. Adeta çocuğu ve kendisini tek bir kişi gibi düşünürler.  Özellikle teknolojik gelişmeleri kullanarak çocuklarına her an ulaşabilmek ve nerede olduklarını bilmek isterler. Çocukları herhangi bir problemle karşılaştığında çocuğa fırsat vermeden probleme müdahale edip çözmeye çalışırlar. Bu durum da çocukların sorun çözme becerilerinin gelişimini olumsuz etkiler. Helikopter ebeveyne sahip olan çocuklarda karar verme ve sorun çözme becerisinin gelişmemesi sebebiyle ilerleyen yıllarda bireyselleşme problemleri görülebilmektedir. Bireyselleşme problemleri bağlanma problemlerine de yol açmaktadır.

Ebeveynlik Stillerinin Çocuklar Üzerindeki Önemli

Ebeveynler çocuklarının yaşamı üzerinde çok büyük bir etkiye sahiptir. Hayatın her alnında olduğu gibi bu alanda da dengeyi bulmak oldukça önemlidir. Yukarıda bahsettiğimiz gibi çok katı kuralların ya da kuralsızlıkların olumsuz etkileri çocukların hayatlarında görülebilir. Tabii ki her çocuk özeldir ve çocuk yetiştirme konusunda kesin doğrular yoktur. Önce kendinizi sonra çocuğunuzu tanıyıp tutarlılık içinde bir ilişki geliştirmeniz en faydalısı olacaktır.